Το ζήτημα είναι πώς, δηλαδή, θα έχουμε μια 1) Αποτελεσματική επιμόρφωση και κατά συνέπεια 2) Συνεργατική αξιολόγηση

1. Για την αποτελεσματική επιμόρφωση : Δεν μπορούμε να μιλάμε για επιμόρφωση, που γίνεται κι αυτή ex cathedra, που να μοιάζει ως εάν να επρόκειτο κάποτε να εφαρμοστεί με πεδίο εφαρμογής ίσως τα μαθήματα μικροδιδασκαλίας σε ένα υποθετικό κοινό ή πάλι μια υποδειγματική διδασκαλία, που γίνεται άπαξ με συχνά έναν άλλο δάσκαλο χωρίς οικοδομημένες σχέσεις, πάλι ως εάν.. Η επιμόρφωση μπορεί να έχει και τέτοια στοιχεία όμως η αποτελεσματικότητά της απαιτεί τις συνθήκες καθημερινής δράσης και γίνεται από την ομάδα των εκπαιδευτικών, που έχουν σχέση με το μάθημα. Η βοήθεια η διακριτική του συμβούλου, και όχι μόνο, για τις θεωρητικές και διδακτικές μη κατακτημένες πλευρές, μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά. Αυτή η όμάδα δράσης μπορεί να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό μοχλό επιμόρφωσης, σκέψης και έρευνας και εμπλουτισμού στις σημερινές συνθήκες. Οι ίδιοι οι καθηγητές θα συγκεντρώνονται και θα αναλύουν τα μαθήματα, για να ανιχνεύσουν το πρόβλημα. Αν δεν γίνει η αναγνώριση των δυσκολιών και γιατί όχι των δυσλειτουργιών, πώς θα μπορέσουμε να παρέμβουμε αποτελεσματικά; Δεν μπορεί να δουλεύουμε μέσα σε μια πολυπλοκότητα και να απορρίπτουμε μια διαδικασία που ενεργοποιεί σε κάθε περίπτωση το διάλογο. Σε αυτόν να στοχεύουμε. Οι πολλαπλές αντιφάσεις και οι επιλογές στις διαμεσολαβήσεις ήδη χρωματίζονται από την αξιολογική χροιά της όποιας επιλογής κάνει το άτομο και έχει σχέση με τη γνώση. Ο κοινός αυτός στόχος δεν μπορεί παρά να συνδέεται με ποιοτικά στοιχεία που κανείς αναζητά για να εφαρμόσει και αυτά μπορεί να τα κάνει, επίσης, κοινό κτήμα προς όφελος του πολίτη. Γι αυτό και ο εκπαιδευτικός διαμεσολαβητής γίνεται πολιτικός.Μια τέτοια τοποθέτηση είναι ηθική τοποθέτηση χαρακτηριστικό ενός επαγγέλματος, που είναι να διδάσκεις στο σχολείο. Μια τέτοια τοποθέτηση ενεργοποιεί τους εταίρους και μάς κάνει να παίρνουμε θέση να θέτουμε στόχους και να μειώνουμε τις απώλειες.Πρέπει η επιμόρφωση να αποκτήσει όχι γενική μορφή αλλά ανάλογα με τις ανάγκες του σχολείου κι ακόμη περισσότερο ανάλογα με τις ανάγκες του εκπαιδευτικού, που είναι διαφορετικές από σχολείο σε σχολείο. Τότε η κουλτούρα της αξιολόγησης θα διαμορφώσει μια επαγγελματική κουλτούρα και θα έχει νόημα, γιατί θα υπάρχει η ευθύνη και γιατί ο ίδιος ο εκπαιδευτικός θα αναγνωρίζει τα θετικά και τα αρνητικά της δουλειάς του θα διαμεσολαβεί να περιορίζει τα δεύτερα υπέρ των πρώτων. Να περιορίζει τις εντάσεις κάνοντας ακόμη και γόνιμους συμβιβασμούς. Η θεωρία θα βοηθάει την πράξη και η πράξη θα περιορίζει τη θεωρία όπου δεν την αντέχει.
2. Η αποτελεσματική αξιολόγηση είναι συνεργατική αξιολόγηση. Θα καταλήξω, λοιπόν, με την πρόταση που αφορά στη συλλογική επιμόρφωση και ίσως οι ΕΛΜΕ να πρέπει να παίξουν ένα ρόλο κινητοποίησης σε αυτή την κατεύθυνση. Πώς άλλωστε θα λειτουργήσει η εκπαίδευση. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί με τις ελλείψεις τους και τις ανεπάρκειές τους αλλά και τις γνώσεις τους μπορούν να συναντώνται να συζητούν τα προβλήματά τους και να αναζητούν λύσεις. Η ανακάλυψη και η σκέψη θα είναι τα στοιχεία που θα δείχνουν στον εκπαιδευτικό πως μπορεί να βελτιώσει τις πρακτικές του. Εκείνοι θα αναζητήσουν τον οποιοδήποτε μπορεί να τους βοηθήσει ανάλογα με το πρόβλημα. Η ανάλυση της πρακτικής τους χωρίς φόβο και χωρίς πάθος θα διευκολύνει την ανάδειξη του προβλήματος. Η διαπίστωση είναι μια πρώτη διαμεσολάβηση στο χειρισμό του προβλήματος. Η ΕΛΜΕ, ο σύμβουλος, το Πανεπιστήμιο, ο Δήμος μπορούν να διευκολύνουν με τη σειρά τους. Μια τέτοια επιμόρφωση με παράλληλα σεμινάρια ανάλογα με τα ανακύπτοντα προβλήματα (εισαγωγή καινούριων βιβλίων, νέοι τρόποι διδασκαλίας με βάση την τεχνολογία) θα λειτουργούν υποστηρικτικά. Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου μέσα στο οποίο ό τι κι αν πούμε αναγνωρίζει κανείς τον ίδιο τον εκπαιδευτικό, δεν θα έχει καμιά επώδυνη διάσταση εφόσον θα αποτυπώνει μια συνεργασία και μια πορεία. Μόνο στην ανάλυση της πράξης θα φανεί αν αντέχει η θεωρία. Και είναι αδιανόητο να υποψιάζεται κανείς πως η αξιολόγηση μπορεί να αποτυπώνει απωθημένα εξουσίας όσο κι αν αυτό μπορεί να συμβεί όπως και κάθε τι άλλο αρνητικό, εφόσον υπάρχουν άνθρωποι με αδυναμίες, και με όποια μέσα κι αν χρησιμοποιήσουμε. Η δημοκρατία στο σχολείο μπορεί να το ελέγξει και να το απομακρύνει. Για να συνοψίσω Ναι στην αξιολόγηση που θα είναι υπόθεση μιας ομάδας και που θα συνδέεται με τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη που θα βελτιώνει και θα βελτιώνεται, που θα σπάει αλλά και θα δημιουργεί συνήθειες σε θετική κατεύθυνση με λίγα λόγια που θα κάνει αποτελεσματικές διαμεσολαβήσεις υπολογίζοντας την ιδιαιτερότητα των καταστάσεων και των ατόμων.

ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗ ΠΑΣΧΑΛΙΑ Διδάκτωρ Φιλολογίας και διδάκτωρ στις επιστήμες της Αγωγής

(Ανακοίνωση που έγινε στα Γιάννενα 4/4/2002 με πρόσκληση της ΕΛΜΕ Ιωαννίνων)