Εκτύπωση

28η Οκτωβρίου 1940

'Αιδεσιμότατοι, κύριε Δήμαρχε, αγαπητοί μαθητές, κυρίες και κύριοι,
Το 1936 ξεσπά ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας. Ο φασίστας και μετέπειτα δικτάτορας Φράνκο κερδίζει τον πόλεμο. Εκεί για πρώτη φορά, σ\' ένα χωριό της Βασκίας, τη Γκουέρνικα, δοκιμάζεται η αποτελεσματικότητα της αεροπορικής δύναμης της Γερμανίας,

βομβαρδίζοντας και ισοπεδώνοντας ένα χωριό που δεν διαθέτει παρά μόνο σπίτια, νοσοκομεία και φιλήσυχους κατοίκους χωρικούς. Η εύθραυστη ισορροπία που επέβαλε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μεταξύ των χωρών της Ευρώπης κλυδωνίζεται καθώς η ανεργία και η φτώχεια προκαλούν κοινωνικές αναταραχές. Η Γερμανία εκλέγει τον Χίτλερ καγκελάριο. Βάσει σχεδίου, εξαπολύει επιθετικές επιχειρήσεις πρώτα στις χώρες που συνορεύει: Αυστρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία, Νορβηγία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Γαλλία. Αντίστοιχα κινούνται και οι άλλες χώρες του Άξονα: Η Ιταλία και η Ιαπωνία. Οι επιθετικές ενέργειες της Γερμανίας αποβλέπουν στο να «μοιραστεί ξανά η τράπουλα»: της κυριαρχίας στους ενεργειακούς πόρους της Μέσης Ανατολής, να εξασφαλιστεί πρόσβαση στη Μεσόγειο και μετά να εκμεταλλευτεί το στάρι και τα πετρέλαια της τότε Σοβιετικής Ένωσης Και φυσικά, οι παλιές ιδεοληψίες που τράφηκαν στον Ευρωπαϊκό χώρο αιώνες πριν, ανασύρονται προκειμένου να καταδείξουν εξιλαστήρια θύματα και να αποπροσανατολίσουν τους πολίτες ως τους πραγματικούς υπεύθυνους των κοινωνικών αδιεξόδων. Αλλά και να τους κάνουν πιόνια εις το αιματηρό και ολέθριο παιχνίδι του πολέμου που στήνεται. Φασισμός και Ναζισμός: Η καθαρότητα και ανωτερότητα της Αρίας Φυλής. Μιας δήθεν φυλής ενάντια σε δήθεν φυλετικά κατώτερους λαούς. Οι Τσιγγάνου, οι Σλάβοι, οι Εβραίοι καθώς και πολίτες με κοινωνικές ιδιαιτερότητες και διαφορετικές ιδεολογίες εξοντώνονται κατά εκατοντάδες χιλιάδες στα χρόνια ΄40-45 στα λεγόμενα στρατόπεδα «εργασίας». Έτσι αποκαλούν οι ΝΑΖΙ τα φριχτά κολαστήρια του Άουσβιτς, Νταχάου, Μπέργκεν θέλοντας να καλύψουν με λέξεις το ΑΙΣΧΟΣ για την ανθρωπότητα. Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι το δικό μας ορόσημο στην νεώτερη ιστορία. Γιατί τα ιστορικά γεγονότα που η συλλογική συνείδηση ενός έθνους ανακηρύσσει σε επετείους, δεν είναι σημαντικά μόνο για την ιστορική καταγραφή. Αλλά, πιο πολύ, γιατί είναι αδιαπραγμάτευτα ερεθίσματα για προσωπικές αναζητήσεις υπευθύνων πολιτών. Ώστε να χαράζουν ελεύθερα και συνετά τη στάση ζωής τους, συμβάλλοντας στην ολοκλήρωση της ταυτότητας ενός λαού. Είναι προσωπική ευθύνη του καθενός μας να ενεργοποιήσουμε τη μνήμη μας και να κάνουμε κριτική τη γνώση μας?
Μετά την επίδοση του ιταλικού τελεσίγραφου και την άρνηση του πρωθυπουργού της Ελλάδας Μεταξά να αποδεχθεί τις ιταλικές απαιτήσεις, κηρύσσεται γενική επιστράτευση. Από τα σπίτια τους, από την εξορία, από τις φυλακές, από το χωράφι, από το γραφείο, όλοι οι Έλληνες κρεμάστηκαν κυριολεκτικά σε κάθε μέσο συγκοινωνίας για να φτάσουν το γρηγορότερο στο μέτωπο. Ο διοικητής των ιταλικών δυνάμεων, διαβεβαιώνει το Μουσολίνι ότι η ιταλική επίθεση θα δώσει την εντύπωση μιας συντριπτικής θύελλας. Λίγο πριν την εισβολή η διάταξη δυνάμεων είναι η εξής: 100.000 Ιταλοί και 35.000 Έλληνες. Η υπεροχή των ιταλών σε πυροβολικό και άρματα είναι συντριπτική. Η αεροπορία τους είχε την κυριαρχία σ? ολόκληρο τον ελληνικό και αλβανικό εναέριο χώρο.
Και να τι συνέβη: οι ιταλικές μεραρχίες, με την υποστήριξη της αεροπορίας και του πυροβολικού και την ενίσχυση επίλεκτων μονάδων επί 12 μέρες δεν θα μπορέσουν να διαρρήξουν την τοποθεσία Ελαίας. Οι Ιταλοί θα δουν τα άρματά τους κατεστραμένα και γκρεμισμένα σε αντιαρματικές παγίδες. Παρουσιάζεται μοναδικό το φαινόμενο, μόνο το πυροβολικό να τρέπει σε φυγή μονάδες αρμάτων και πεζικού σε βάθος 20 χλμ. Διοικητής της 8ης μεραρχίας είναι ο υποστράτηγος Κατσιμήτρος. Η μοίρα είχε διαλέξει τη Μεραρχία Ηπείρου, μόνη από τις μεγάλες μονάδες να υπερασπιστεί την τιμή και την εδαφική ακεραιότητα της Πατρίδας στην περιοχή Πίνδου Ηπείρου. Από την πρώτη μέρα της έναρξης των επιχειρήσεων ο Κατσιμήτρος εγκατέστησε το στρατηγείο του στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Γνωρίζοντας καλά τις εδαφικές ιδιαιτερότητες της Ηπείρου, πειθόμενος στις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου, πλην διαφωνών, αναλαμβάνει την ευθύνη να εφαρμόσει τη δική του στρατηγική. Ο τόπος αναδίπλωσης των ελληνικών δυνάμεων θα είναι η Ελαία, δηλαδή το Καλπάκι. Στο τηλεγράφημα που στέλλει στο ΓΕΣ την 28 η Οκτωβρίου τελειώνει ως εξής:? «Σας υποσχόμαστε ότι οι Ιταλοί δεν θα περάσουν το Καλπάκι..» Η υποχώρηση των ιταλών στην Ελαία ενισχύει το ηθικό των μαχητών που πολεμούν με περισσότερο πείσμα μέχρι να έρθουν ενισχύσεις. Αυτή ήταν η πρώτη Νίκη. Η εφημερίδα «Καθημερινή» της 17ης Νοεμβρίου 1940 αναφέρει: «Όταν η 8η Μεραρχία διετάχθη να προελάσει και να καταλάβει ορισμένας διαβάσεις «έστω και χωρίς εφοδιοπομπάς», μαζί με τους γέροντας και τα παιδιά, βγήκαν από τα σπίτια των αι γυναίκες και έφεραν εις τας κορυφάς των ορέων τα πυροβόλα, τα πυρομαχικά, τας οβίδας εν ώρα
μάχης». Ας δούμε εκείνο τον Άνθρωπο: το μαχητή της Κορυτσάς, τη γυναίκα της Πίνδου και όσους έμειναν πίσω στις πόλεις και στα χωριά. Όλους εκείνους που ρίχτηκαν στη δίνη της υπάρξεως χωρίς να το θελήσουν. Όμως ταυτόχρονα νιώθουν ότι μόνοι και υπεύθυνοι. Νιώθουν την παρουσία δυνάμεων που τους ωθούν προς κάπου και πρέπει αυτές τις δυνάμεις να τις εξουσιάσουν, να τις κυριαρχήσουν. Σ? αυτό τον αγώνα, οι Έλληνες υπερασπίστηκαν το δικαίωμά τους για Ειρήνη και Αυτοδιάθεση.
Κυρίες και κύριοι, όταν οι στόχοι είναι καθαροί και αυτονόητα δικαιωμένοι, για μια ακόμα φορά, καταγράφεται στις σελίδες της Παγκόσμιας Ιστορίας το προφανές. Δεν ήταν ήρωες, δεν ήταν Υπεράνθρωποι. Απλά συνέργησαν με μοχλό την ίδια τη ζωή τους, ώστε να φανερωθούν ποιότητες της ανθρώπινης ψυχής. Αυτές που κρύβονται μέσα μας, που δεν σπαταλιούνται στα μικρά, αλλά θέλουν πάθος, αφιέρωση, πίστη για να αναδυθούν.

Στις 6 Απριλίου 1941, η Ελλάδα είπε και ένα δεύτερο ΟΧΙ. Οι Γερμανοί πέρασαν, όχι από τα οχυρά της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Εκείνα θα μείνουν απόρθητα.
Αναγκάζοντας το γερμανικό στρατό «να παρουσιάσει όπλα» προς τιμή των υπερασπιστών τους, όταν όλα είχαν τελειώσει.
27 Απριλίου 1941. Στο βράχο της Ακρόπολης .
Γράφει ο Γιάννης Γαλανός: « Του ΄παν να κατεβάσει τη σημαία οι Γερμανοί. Ήταν αυτός φρουρός εκείνη την ώρα. Διπλώθηκε με αυτή κι έπεσε στο βράχο. Δεν την παρέδωσε. Ένας στρατιώτης Έλληνας. Ο Κωνσταντίνος Κουκίδης. Να τον θυμάστε». Ένα μήνα αργότερα, στις 31 Μαΐου 1941, δυο φοιτητές, ο Σάντας και Γλέζος, κατεβάζουν τη γερμανική σβάστικα και υψώνουν στο Βράχο την Ελληνική σημαία. Ήταν η πρώτη αντιστασιακή πράξη. Μπροστά στους καθημερινούς εξευτελισμούς, την τρομοκρατία, τα βασανιστήρια, την πείνα, την εξάντληση, την καταρράκωση κάθε ανθρώπινης αξίας, ο άνθρωπος της κατακτημένης χώρας έχει να κάνει δύο επιλογές: Ή μένει παθητικός ελπίζοντας να είναι απ? αυτούς που θα γλιτώσουν ή ξεκόβει για να κατακτήσει το πεπρωμένο του. Η Ελληνίδα και ο Έλληνας της Αντίστασης περιφρόνησε τον κίνδυνο. Πήρε την απόφαση να ριχτεί. Άνθρωποι με σάρκα και οστά, ιδρώτα και φόβο, χαράζουν δρόμο έχοντας κατανικήσει τις ενστικτώδεις ροπές τους. Θέλοντας να γίνουν κυρίαρχοι των κοινωνικών τους πεπρωμένων. Πραγματικά ελεύθεροι. Εποχή εθνικής και ατομικής ανάτασης. Κι ας ήταν Κατοχή. Δίστομο, Καλάβρυτα, Καισαριανή, Κοκκινιά. Οι θυσίες ποτέ δεν πάνε χαμένες. Το ατομικό και το συλλογικό δράμα συνδέονται στενά. Ο Χρόνος περνά από το παρόν στο παρελθόν.. Είθε οι άνθρωποι να αλλάζουν τις συνθήκες, το γνωστό, το βόλεμα, τη συμβατικότητα. Η πορεία στη ζωή είναι μια διαρκής πάλη και μια σύγκρουση που όταν διαπνέεται από πόθο για ανανέωση, εξάπλωση, άνοιγμα του πνευματικού ορίζοντα, γίνεται φορέας που σαν καθαρτήρια φλόγα τρώει τις σάρκες των ανθρώπων και δίνει καινούρια πνοή.
Τελειώνω διαβάζοντας τα λόγια του Ηράκλειτου.
Αθάνατοι θνητοί, θνητοί αθάνατοι ζώντας το θάνατο εκεινών και τη ζωή εκεινών πεθαίνοντας. Τα ψυχρά θερμαίνονται και το θερμό ψύχεται. Το υγρό ξεραίνεται και το στεγνό νοτίζεται. Από τα αντίδρομα η πιο όμορφη αρμονία. Δεν κατανοούν πως αυτό που αντιπαλεύει συμφωνεί κατά το λόγο με τον εαυτό του. Αντίπαλη στη κίνησή της η αρμονία, όπως του τόξου και της λύρας. Του τόξου το όνομα είναι βίος, το έργο όμως θάνατος.
Ο Πόλεμος είναι ο πατέρας όλων και ο βασιλιάς όλων και άλλους ανέδειξε σε θεούς κι άλλους σε ανθρώπους, άλλους τους έκανε δούλους κι άλλους ελεύθερους.

Σημείωση: εκφωνήθηκε από την καθηγήτρια κ. Χατζημανώλη Ειρήνη το 2000 στον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου, στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Χαραλάμπους Ακράτας Αχαΐας